Oferujesz treści lub usługi cyfrowe? Od nowego roku czekają Cię zmiany – cz. I

Od dłuższego czasu mówiło się o zmianach prawnych, jakie czekają przedsiębiorców w związku z oferowaniem towarów lub usług konsumentom. W tle pojawiało się tajemnicze hasło „Omnibus”. Aktualnie mamy już uchwalone ustawy modyfikujące prawo konsumenckie, a nowe przepisy prawa wejdą w życie już 1 stycznia 2023 r. Zmiany dotyczą zarówno przedsiębiorców działających stacjonarnie, jak i tych oferujących produkty lub usługi w sieci.

Zmian jest sporo, wobec tego w poniższym materiale na warsztat w pierwszej kolejności biorę te z nich, które mają istotne znaczenie dla dostarczania treści lub usług cyfrowych. Wiedzę w tym zakresie będę dostarczać Ci porcjami, a poniżej część I.

Jaki Omnibus?!

Na początku krótkie wprowadzenie formalne. Pod hasłem „Omnibus” kryje się jedna z trzech dyrektyw unijnych, których przyjęcie przez prawodawcę unijnego wymusiło wdrożenie zmian w prawie krajowym. Poza dyrektywą Omnibus polskie ustawy wdrażają jeszcze tzw. dyrektywę towarową oraz tzw. dyrektywę cyfrową.

Dyrektywa to akt prawny przyjmowany na poziomie Unii Europejskiej, który nie obowiązuje wprost w porządku prawnym państwa członkowskiego, lecz określa główne kierunki zmian, jakie mają zostać przyjęte w danym kraju i wymaga wdrożenia do prawa lokalnego – czyli u nas – przyjęcia odpowiedniej ustawy.

Nowa definicja – usługi cyfrowe

Do ustawy o ochronie praw konsumentów, obok dotychczas już funkcjonującej definicji treści cyfrowej, wprowadzono pojęcie usługi cyfrowej.

Usługa cyfrowa – usługa pozwalająca konsumentowi na:

  1. wytwarzanie, przetwarzanie, przechowywanie lub dostęp do danych w postaci cyfrowej,
  2. wspólne korzystanie z danych w postaci cyfrowej, które zostały przesłane lub wytworzone przez konsumenta lub innych użytkowników tej usługi,
  3. inne formy interakcji za pomocą danych w postaci cyfrowej.

Co w praktyce jest usługą cyfrową? Przechowywanie danych w chmurze, usługi poczty elektronicznej, gry wideo online, aplikacje, platformy społecznościowe itd.

Dla przypomnienia, treści cyfrowe to dane wytwarzane i dostarczane w postaci cyfrowej, a więc przede wszystkim wszelkiego rodzaju ebooki.

Ponadto do ustawy o prawach konsumenta wprowadzono definicję towaru z elementami cyfrowymi. Są to towary (rzeczy ruchome) zawierające treść cyfrową lub usługę cyfrową lub z nimi połączony w taki sposób, że brak treści cyfrowej lub usługi cyfrowej uniemożliwiłby ich prawidłowe funkcjonowanie.

Obowiązki przedsiębiorcy dostarczającego usługi lub treści cyfrowe

Do ustawy o prawach konsumenta dodany został całkiem długi rozdział regulujący umowy o dostarczanie treści cyfrowej lub usługi cyfrowej. Oto, o czym musisz przede wszystkim wiedzieć:

  1. Treść cyfrowa (o ile nie jest dostarczana za pośrednictwem materialnego nośnika) lub usługa cyfrowa ma zostać dostarczona konsumentowi niezwłocznie po zawarciu umowy, chyba że strony postanowiły inaczej. Brak realizacji obowiązku niezwłocznego dostarczenia usługi lub treści (w tym również w dodatkowym, uzgodnionym przez strony terminie), uprawnia konsumenta do odstąpienia od umowy.
  2. Treść cyfrowa lub usługa cyfrowa mają być zgodne z umową. Zgodne z umową muszą pozostawać w szczególności:
  • opis, rodzaj, ilość, jakość, kompletność, funkcjonalność, kompatybilność, interoperacyjność oraz dostępność wsparcia technicznego i aktualizacji;
  • przydatność do szczególnego celu, do którego są potrzebne konsumentowi, o którym konsument powiadomił przedsiębiorcę najpóźniej w chwili zawarcia umowy i który przedsiębiorca zaakceptował,

a ponadto treść lub usługa cyfrowa muszą:

  1. nadawać się do celów, w których zazwyczaj korzysta się z treści cyfrowej lub usługi cyfrowej tego rodzaju, z uwzględnieniem obowiązujących przepisów prawa, norm technicznych lub dobrych praktyk;
  2. występować w takiej ilości i mieć takie cechy, w tym funkcjonalność, kompatybilność, dostępność, ciągłość i bezpieczeństwo, jakie są typowe dla treści cyfrowej lub usługi cyfrowej tego rodzaju i których konsument może rozsądnie oczekiwać, biorąc pod uwagę charakter treści cyfrowej lub usługi cyfrowej oraz publiczne zapewnienia złożone przez przedsiębiorcę, jego poprzedników prawnych lub osoby działające w jego imieniu, w szczególności w reklamie lub na etykiecie, chyba że przedsiębiorca wykaże, że: a) nie wiedział o danym publicznym zapewnieniu i oceniając rozsądnie, nie mógł o nim wiedzieć, b) przed zawarciem umowy publiczne zapewnienie zostało sprostowane z zachowaniem warunków i formy, w jakich publiczne zapewnienie zostało złożone, lub w porównywalny sposób, c) publiczne zapewnienie nie miało wpływu na decyzję konsumenta o zawarciu umowy;
  3. być dostarczane z akcesoriami i instrukcjami, których dostarczenia konsument może rozsądnie oczekiwać;
  4. być zgodne z wersją próbną lub zapowiedzią, które zostały udostępnione konsumentowi przez przedsiębiorcę przed zawarciem umowy.

Mając na uwadze wskazane wyżej elementy wpływające na zgodność treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umowę, istotne jest więc spełnienie przez Ciebie obowiązków informacyjnych wobec konsumenta, a więc przekazanie wszelkich informacji dotyczących treści cyfrowej lub usługi cyfrowej.

Musisz informować konsumenta o aktualizacjach, w tym dotyczących zabezpieczeń, niezbędnych do zachowania zgodności treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową oraz dostarczać je konsumentowi przez czas:

  • dostarczania treści cyfrowej lub usługi cyfrowej określony w umowie, na podstawie której dostarczanie następuje w sposób ciągły, lub
  • zasadnie oczekiwany przez konsumenta, uwzględniając rodzaj treści cyfrowej lub usługi cyfrowej i cel, w jakim są wykorzystywane, oraz okoliczności i charakter umowy, jeżeli umowa przewiduje dostarczanie treści cyfrowej lub usługi cyfrowej jednorazowo lub częściami.

Należy też poinformować konsumenta o konsekwencjach niezainstalowania aktualizacji.

Musisz dostarczyć treść cyfrową lub usługę cyfrową w najnowszej wersji dostępnej w chwili zawarcia umowy, chyba że strony postanowiły inaczej.

Prawa konsumenta w razie niezgodności treści lub usługi cyfrowej z umową

Jeśli treść cyfrowa lub usługa cyfrowa są niezgodne z umową, konsument ma prawo:

  1. żądać doprowadzenia do ich zgodności z umową – przedsiębiorca nie musi spełnić tego żądania, jeśli doprowadzenie do zgodności treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów dla przedsiębiorcy,
  2. złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, jeśli:
  • doprowadzenie do zgodności treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową jest niemożliwe albo wymaga nadmiernych kosztów,
  • przedsiębiorca nie doprowadził treści cyfrowej lub usługi cyfrowej do zgodności z umową,
  • brak zgodności treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową występuje nadal, mimo że przedsiębiorca próbował doprowadzić treść cyfrową lub usługę cyfrową do zgodności z umową,
  • brak zgodności treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową jest na tyle istotny, że uzasadnia obniżenie ceny albo odstąpienie od umowy bez uprzedniego skorzystania ze środka w postaci doprowadzenia do zgodności z umową,
  • z oświadczenia przedsiębiorcy lub okoliczności wyraźnie wynika, że nie doprowadzi on treści cyfrowej lub usługi cyfrowej do zgodności z umową w rozsądnym czasie lub bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta.

Treści cyfrowe i utrata prawa do odstąpienia od umowy

Jeśli dostarczasz konsumentom ebooki, na pewno wiesz, że konsument tracił prawo do odstąpienia od umowy o dostarczenie takich treści, jeśli wyraził zgodę na otrzymanie treści cyfrowej przed upływem terminu na odstąpienie od umowy i zaakceptował, że w ten sposób utraci prawo do odstąpienia od umowy. W związku ze zmianami, które wejdą w życie od 1 stycznia 2023 r. konieczna będzie zmiana treści oświadczenia konsumenta. Trzeba będzie do niej dodać oświadczenie o przyjęciu przez konsumenta do wiadomości, że po spełnieniu świadczenia przez przedsiębiorcę utraci prawo do odstąpienia od umowy. Ponadto, konieczne będzie potwierdzenie konsumentowi na trwałym nośniku, że złożył przedsiębiorcy ww. oświadczenie (np. potwierdzenie tego faktu w wiadomości email).

Zmiany w regulaminie i informowaniu o treściach i usługach cyfrowych

Jak zapewne widzisz już na podstawie powyższych informacji, powinieneś przygotować się do nadchodzących zmian, w tym dostosować regulamin dostarczania treści cyfrowych lub usług cyfrowych, jak również zaktualizować oświadczenia składane przez klienta oraz własne obowiązki informacyjne. Za tydzień przedstawię Ci kolejne ważne informacje dotyczące nadchodzących zmian. Jeśli będziesz mieć w międzyczasie jakiekolwiek pytania dotyczące konieczności dostosowania Twojej działalności do nowych przepisów, zapraszam do kontaktu.

adw. Agnieszka Rapcewicz